|
1
[अर्ज] ततस ताम अवसं परीतॊ रजनीं तत्र भारत परसाथाथ थेवथेवस्य तर्यम्बकस्य महात्मनः 2 वयुषितॊ रजनीं चाहं कृत्वा पूर्वाह्णिक करियाम अपश्यं तं थविजश्रेष्ठं थृष्टवान अस्मि यं पुरा 3 तस्मै चाहं यदावृत्तं सर्वम एव नयवेथयम भगवन्तं महाथेवं समेतॊ ऽसमीति भारत 4 स माम उवाच राजेन्थ्र परीयमाणॊ थविजॊत्तमः थृष्टस तवया महाथेवॊ यदा नान्येन केन चित 5 समेत्य लॊकपालैस तु सर्वैर वैवस्वताथिभिः थरष्टास्य अनघ थेवेन्थ्रं स च ते ऽसत्राणि थास्यति 6 एवम उक्त्वा स मां राजन्न आश्लिष्य च पुनः पुनः अगच्छत स यदाकामं बराह्मणः सूर्यसंनिभः 7 अदापराह्णे तस्याह्नः परावात पुण्यः समीरणः पुनर नवम इमं लॊकं कुर्वन्न इव सपत्नहन 8 थिव्यानि चैव माल्यानि सुगन्धीनि नवानि च शैशिरस्य गिरेः पाथे पराथुरासन समीपतः 9 वाथित्राणि च थिव्यानि सुघॊषाणि समन्ततः सतुतयश चेन्थ्र संयुक्ता अश्रूयन्त मनॊहराः 10 गणाश चाप्सरसां तत्र गन्धर्वाणां तदैव च पुरस्ताथ थेवथेवस्य जगुर गीतानि सर्वशः 11 मरुतां च गणास तत्र थेव यानैर उपागमन महेन्थ्रानुचरा ये च थेव सथ्म निवासिनः 12 ततॊ मरुत्वान हरिभिर युक्तैर वाहैः सवलंकृतैः शची सहायस तत्रायात सह सर्वैस तथामरैः 13 एतस्मिन्न एव काले तु कुबेरॊ नरवाहनः थर्शयाम आस मां राजँल लक्ष्म्या परमया युतः 14 थक्षिणस्यां थिशि यमं परत्यपश्यं वयवस्दितम वरुणं थेवराजं च यदास्दानम अवस्दितम 15 ते माम ऊचुर महाराज सान्त्वयित्वा सुरर्षभाः सव्यसाचिन समीक्षस्व लॊकपालान अवस्दितान 16 सुरकार्यार्द सिथ्ध्यर्दं थृष्टवान असि शंकरम अस्मत्तॊ ऽपि गृहाण तवम अस्त्राणीति समन्ततः 17 ततॊ ऽहं परयतॊ भूत्वा परणिपत्य सुरर्षभान परत्यगृह्णं तथास्त्राणि महान्ति विधिवत परभॊ 18 गृहीतास्त्रस ततॊ थेवैर अनुज्ञ्षातॊ ऽसमि भारत अद थेवा ययुः सर्वे यदागतम अरिंथम 19 मघवान अपि थेवेशॊ रदम आरुह्य सुप्रभम उवाच भगवान वाक्यं समयन्न इव सुरारिहा 20 पुरैवागमनाथ अस्माथ वेथाहं तवां धनंजय अतः परं तव अहं वै तवां थर्शये भरतर्षभ 21 तवया हि तीर्देषु पुरा समाप्लावः कृतॊ ऽसकृत तपश चेथं पुरा तप्तं सवर्गं गन्तासि पाण्डव 22 भूयॊ चैव तु तप्तव्यं तपॊ परमथारुणम उवाच भगवान सर्वं तपसश चॊपपाथनम 23 मातलिर मन्नियॊगात तवां तरिथिवं परापयिष्यति विथितस तवं हि थेवानाम ऋषीणां च महात्मनाम 24 ततॊ ऽहम अब्रुवं शक्रं परसीथ भगवन मम आचार्यं वरये तवाहम अस्त्रार्दं तरिथशेश्वर 25 [इन्थ्र] करूरं कर्मास्त्रवित तात करिष्यसि परंतप यथर्दम अस्त्राणीप्सुस तवं तं कामं पाण्डवाप्नुहि 26 [अर्ज] ततॊ ऽहम अब्रुवं नाहं थिव्यान्य अस्त्राणि शत्रुहन मानुषेषु परयॊक्ष्यामि विनास्त्र परतिघातनम 27 तानि थिव्यानि मे ऽसत्राणि परयच्छ विबुधाधिप लॊकांश चास्त्रजितान पश्चाल लभेयं सुरपुंगव 28 [इन्थ्र] परीक्षार्दं मयैतत ते वाक्यम उक्तं धनंजय ममात्मजस्य वचनं सूपपन्नम इथं तव 29 शिक्ष मे भवनं गत्वा सर्वाण्य अस्त्राणि भारत वायॊर अग्नेर वसुभ्यॊ ऽद वरुणात समरुथ्गणात 30 साध्यं पैतामहं चैव गन्धर्वॊरगरक्षसाम वैष्णवानि च सर्वाणि नैरृतानि तदैव च मथ्गतानि च यानीह सर्वास्त्राणि कुरूथ्वह 31 [अर्ज] एवम उक्त्वा तु मां शक्रस तत्रैवान्तरधीयत अदापश्यं हरि युजं रदम ऐन्थ्रम उपस्दितम थिव्यं मायामयं पुण्यं यत्तं मातलिना नृप 32 लॊकपालेषु यातेषु माम उवाचाद मातलिः थरष्टुम इच्छति शक्रस तवां थेवराजॊ महाथ्युते 33 संसिथ्धस तवं महाबाहॊ कुरु कार्यम अनुत्तमम पश्य पुण्यकृतां लॊकान सशरीरॊ थिवं वरज 34 इत्य उक्तॊ ऽहं मातलिना गिरिम आमन्त्र्य शैशिरम परथक्षिणम उपावृत्य समारॊहं रदॊत्तमम 35 चॊथयाम आस सहयान मनॊमारुतरंहसः मातलिर हयशास्त्रज्ञॊ यदावथ भूरिथक्षिणः 36 अवैक्षन्त च मे वक्त्रं सदितस्याद स सारदिः तदा भरान्ते रदे राजन विस्मितश चेथम अब्रवीत 37 अत्यथ्भुतम इथं मे ऽथय विचित्रं परतिभाति माम यथ आस्दितॊ रदं थिव्यं पथा न चलितॊ भवान 38 थेवराजॊ ऽपि हि मया नित्यम अत्रॊपलक्षितः विचलन परदमॊत्पाते हयानां भरतर्षभ 39 तवं पुनः सदित एवात्र रदे भरान्ते कुरूथ्वह अतिशक्रम इथं सत्त्वं तवेति परतिभाति मे 40 इत्य उक्त्वाकाशम आविश्य मातलिर विबुधालयान थर्शयाम आस मे राजन विमानानि च भारत 41 नन्थनाथीनि थेवानां वनानि बहुलान्य उत थर्शयाम आस मे परीत्या मातलिः शक्रसारदिः 42 ततः शक्रस्य भवनम अपश्यम अमरावतीम थिव्यैः कामफलैर वृक्षै रत्नैश च समलंकृताम 43 न तां भासयते सूर्यॊ न शीतॊष्णे न च कलमः रजः पङ्कॊ न च तमस तत्रास्ति न जरा नृप 44 न तत्र शॊकॊ थैन्यं वा वैवर्ण्यं चॊपलक्ष्यते थिवौकसां महाराज न च गलानिर अरिंथम 45 न करॊधलॊभौ तत्रास्ताम अशुभं च विशां पते नित्यतुष्टाश च हृष्टाश च पराणिनः सुरवेश्मनि 46 नित्यपुष्पफलास तत्र पाथपा हरितछथाः पुष्करिण्यश च विविधाः पथ्मसौगन्धिकायुताः 47 शीतस तत्र ववौ वायुः सुगन्धॊ जीवनः शुचिः सर्वरत्नविचित्रा च भूमिः पुष्पविभूषिता 48 मृगथ्विजाश च बहवॊ रुचिरा मधुरस्वराः विमानयायिनश चात्र थृश्यन्ते बहवॊ ऽमराः 49 ततॊ ऽपश्यं वसून रुथ्रान साध्यांश च समरुथ्गणान आथित्यान अश्विनौ चैव तान सर्वान परत्यपूजयम 50 ते मां वीर्येण यशसा तेजसा च बलेन च अस्त्रैश चाप्य अन्वजानन्त संप्राम विजयेन च 51 परविश्य तां पुरीं रम्यां थेवगन्धर्वसेविताम थेवराजं सहस्राक्षम उपातिष्ठं कृताञ्जलिः 52 थथाव अर्धासनं परीतः शक्रॊ मे थथतां वरः बहुमानाच च गात्राणि पस्पर्श मम वासवः 53 तत्राहं थेवगन्धर्वैः सहितॊ भुरि थक्षिण अस्त्रार्दम अवसं सवर्गे कुर्वाणॊ सत्राणि भारत 54 विश्वावसॊश च मे पुत्रश चित्रसेनॊ ऽभवत सखा स च गान्धर्वम अखिलं गराहयाम आस मां नृप 55 ततॊ ऽहम अवसं राजन गृहीतास्त्रः सुपूजितः सुखं शक्रस्य भवने सर्वकामसमन्वितः 56 शृण्वन वै गीतशब्थं च तूर्यशब्थं च पुष्कलम पश्यंश चाप्सरसः शरेष्ठा नृत्यमानाः परंतप 57 तत सर्वम अनवज्ञाय तद्यं विज्ज्ञाय भारत अत्यर्दं परतिगृह्याहम अस्त्रेष्व एव वयवस्दितः 58 ततॊ ऽतुष्यत सहस्राक्षस तेन कामेन मे विभुः एवं मे वसतॊ राजन्न एष कालॊ ऽतयगाथ थिवि |
1
[arj] tatas tām avasaṃ prīto rajanīṃ tatra bhārata prasādād devadevasya tryambakasya mahātmanaḥ 2 vyuṣito rajanīṃ cāhaṃ kṛtvā pūrvāhṇika kriyām apaśyaṃ taṃ dvijaśreṣṭhaṃ dṛṣṭavān asmi yaṃ purā 3 tasmai cāhaṃ yathāvṛttaṃ sarvam eva nyavedayam bhagavantaṃ mahādevaṃ sameto 'smīti bhārata 4 sa mām uvāca rājendra prīyamāṇo dvijottamaḥ dṛṣṭas tvayā mahādevo yathā nānyena kena cit 5 sametya lokapālais tu sarvair vaivasvatādibhiḥ draṣṭāsy anagha devendraṃ sa ca te 'strāṇi dāsyati 6 evam uktvā sa māṃ rājann āśliṣya ca punaḥ punaḥ agacchat sa yathākāmaṃ brāhmaṇaḥ sūryasaṃnibhaḥ 7 athāparāhṇe tasyāhnaḥ prāvāt puṇyaḥ samīraṇaḥ punar navam imaṃ lokaṃ kurvann iva sapatnahan 8 divyāni caiva mālyāni sugandhīni navāni ca śaiśirasya gireḥ pāde prādurāsan samīpataḥ 9 vāditrāṇi ca divyāni sughoṣāṇi samantataḥ stutayaś cendra saṃyuktā aśrūyanta manoharāḥ 10 gaṇāś cāpsarasāṃ tatra gandharvāṇāṃ tathaiva ca purastād devadevasya jagur gītāni sarvaśaḥ 11 marutāṃ ca gaṇās tatra deva yānair upāgaman mahendrānucarā ye ca deva sadma nivāsinaḥ 12 tato marutvān haribhir yuktair vāhaiḥ svalaṃkṛtaiḥ śacī sahāyas tatrāyāt saha sarvais tadāmaraiḥ 13 etasminn eva kāle tu kubero naravāhanaḥ darśayām āsa māṃ rājaṁl lakṣmyā paramayā yutaḥ 14 dakṣiṇasyāṃ diśi yamaṃ pratyapaśyaṃ vyavasthitam varuṇaṃ devarājaṃ ca yathāsthānam avasthitam 15 te mām ūcur mahārāja sāntvayitvā surarṣabhāḥ savyasācin samīkṣasva lokapālān avasthitān 16 surakāryārtha siddhyarthaṃ dṛṣṭavān asi śaṃkaram asmatto 'pi gṛhāṇa tvam astrāṇīti samantataḥ 17 tato 'haṃ prayato bhūtvā praṇipatya surarṣabhān pratyagṛhṇaṃ tadāstrāṇi mahānti vidhivat prabho 18 gṛhītāstras tato devair anujñṣāto 'smi bhārata atha devā yayuḥ sarve yathāgatam ariṃdama 19 maghavān api deveśo ratham āruhya suprabham uvāca bhagavān vākyaṃ smayann iva surārihā 20 puraivāgamanād asmād vedāhaṃ tvāṃ dhanaṃjaya ataḥ paraṃ tv ahaṃ vai tvāṃ darśaye bharatarṣabha 21 tvayā hi tīrtheṣu purā samāplāvaḥ kṛto 'sakṛt tapaś cedaṃ purā taptaṃ svargaṃ gantāsi pāṇḍava 22 bhūyo caiva tu taptavyaṃ tapo paramadāruṇam uvāca bhagavān sarvaṃ tapasaś copapādanam 23 mātalir manniyogāt tvāṃ tridivaṃ prāpayiṣyati viditas tvaṃ hi devānām ṛṣīṇāṃ ca mahātmanām 24 tato 'ham abruvaṃ śakraṃ prasīda bhagavan mama ācāryaṃ varaye tvāham astrārthaṃ tridaśeśvara 25 [indra] krūraṃ karmāstravit tāta kariṣyasi paraṃtapa yadartham astrāṇīpsus tvaṃ taṃ kāmaṃ pāṇḍavāpnuhi 26 [arj] tato 'ham abruvaṃ nāhaṃ divyāny astrāṇi śatruhan mānuṣeṣu prayokṣyāmi vināstra pratighātanam 27 tāni divyāni me 'strāṇi prayaccha vibudhādhipa lokāṃś cāstrajitān paścāl labheyaṃ surapuṃgava 28 [indra] parīkṣārthaṃ mayaitat te vākyam uktaṃ dhanaṃjaya mamātmajasya vacanaṃ sūpapannam idaṃ tava 29 śikṣa me bhavanaṃ gatvā sarvāṇy astrāṇi bhārata vāyor agner vasubhyo 'tha varuṇāt samarudgaṇāt 30 sādhyaṃ paitāmahaṃ caiva gandharvoragarakṣasām vaiṣṇavāni ca sarvāṇi nairṛtāni tathaiva ca madgatāni ca yānīha sarvāstrāṇi kurūdvaha 31 [arj] evam uktvā tu māṃ śakras tatraivāntaradhīyata athāpaśyaṃ hari yujaṃ ratham aindram upasthitam divyaṃ māyāmayaṃ puṇyaṃ yattaṃ mātalinā nṛpa 32 lokapāleṣu yāteṣu mām uvācātha mātaliḥ draṣṭum icchati śakras tvāṃ devarājo mahādyute 33 saṃsiddhas tvaṃ mahābāho kuru kāryam anuttamam paśya puṇyakṛtāṃ lokān saśarīro divaṃ vraja 34 ity ukto 'haṃ mātalinā girim āmantrya śaiśiram pradakṣiṇam upāvṛtya samārohaṃ rathottamam 35 codayām āsa sahayān manomārutaraṃhasaḥ mātalir hayaśāstrajño yathāvad bhūridakṣiṇaḥ 36 avaikṣanta ca me vaktraṃ sthitasyātha sa sārathiḥ tathā bhrānte rathe rājan vismitaś cedam abravīt 37 atyadbhutam idaṃ me 'dya vicitraṃ pratibhāti mām yad āsthito rathaṃ divyaṃ padā na calito bhavān 38 devarājo 'pi hi mayā nityam atropalakṣitaḥ vicalan prathamotpāte hayānāṃ bharatarṣabha 39 tvaṃ punaḥ sthita evātra rathe bhrānte kurūdvaha atiśakram idaṃ sattvaṃ taveti pratibhāti me 40 ity uktvākāśam āviśya mātalir vibudhālayān darśayām āsa me rājan vimānāni ca bhārata 41 nandanādīni devānāṃ vanāni bahulāny uta darśayām āsa me prītyā mātaliḥ śakrasārathiḥ 42 tataḥ śakrasya bhavanam apaśyam amarāvatīm divyaiḥ kāmaphalair vṛkṣai ratnaiś ca samalaṃkṛtām 43 na tāṃ bhāsayate sūryo na śītoṣṇe na ca klamaḥ rajaḥ paṅko na ca tamas tatrāsti na jarā nṛpa 44 na tatra śoko dainyaṃ vā vaivarṇyaṃ copalakṣyate divaukasāṃ mahārāja na ca glānir ariṃdama 45 na krodhalobhau tatrāstām aśubhaṃ ca viśāṃ pate nityatuṣṭāś ca hṛṣṭāś ca prāṇinaḥ suraveśmani 46 nityapuṣpaphalās tatra pādapā haritachadāḥ puṣkariṇyaś ca vividhāḥ padmasaugandhikāyutāḥ 47 śītas tatra vavau vāyuḥ sugandho jīvanaḥ śuciḥ sarvaratnavicitrā ca bhūmiḥ puṣpavibhūṣitā 48 mṛgadvijāś ca bahavo rucirā madhurasvarāḥ vimānayāyinaś cātra dṛśyante bahavo 'marāḥ 49 tato 'paśyaṃ vasūn rudrān sādhyāṃś ca samarudgaṇān ādityān aśvinau caiva tān sarvān pratyapūjayam 50 te māṃ vīryeṇa yaśasā tejasā ca balena ca astraiś cāpy anvajānanta saṃprāma vijayena ca 51 praviśya tāṃ purīṃ ramyāṃ devagandharvasevitām devarājaṃ sahasrākṣam upātiṣṭhaṃ kṛtāñjaliḥ 52 dadāv ardhāsanaṃ prītaḥ śakro me dadatāṃ varaḥ bahumānāc ca gātrāṇi pasparśa mama vāsavaḥ 53 tatrāhaṃ devagandharvaiḥ sahito bhuri dakṣiṇa astrārtham avasaṃ svarge kurvāṇo strāṇi bhārata 54 viśvāvasoś ca me putraś citraseno 'bhavat sakhā sa ca gāndharvam akhilaṃ grāhayām āsa māṃ nṛpa 55 tato 'ham avasaṃ rājan gṛhītāstraḥ supūjitaḥ sukhaṃ śakrasya bhavane sarvakāmasamanvitaḥ 56 śṛṇvan vai gītaśabdaṃ ca tūryaśabdaṃ ca puṣkalam paśyaṃś cāpsarasaḥ śreṣṭhā nṛtyamānāḥ paraṃtapa 57 tat sarvam anavajñāya tathyaṃ vijjñāya bhārata atyarthaṃ pratigṛhyāham astreṣv eva vyavasthitaḥ 58 tato 'tuṣyat sahasrākṣas tena kāmena me vibhuḥ evaṃ me vasato rājann eṣa kālo 'tyagād divi |