|
1
[विभान्थ] रक्षांसि चैतानि चरन्ति पुत्र; रूपेण तेनाथ्भुत थर्शनेन अतुल्यरूपाण्य अति घॊरवन्ति; विघ्नं सथा तपसश चिन्तयन्ति 2 सुरूपरूपाणि च तानि तात; परलॊभयन्ते विविधैर उपायैः सुखाच च लॊकाच च निपातयन्ति; तान्य उग्रकर्माणि मुनीन वनेषु 3 न तानि सेवेत मुनिर यतात्मा; सतां लॊकान परार्दयानः कदं चित कृत्वा विघ्नं तापसानां रमन्ते; पापाचारास तपसस तान्य अपाप 4 असज जनेनाचरितानि पुत्र; पापान्य अपेयानि मधूनि तानि माल्यानि चैतानि न वै मुनीनां; समृतानि चित्रॊज्ज्वल गन्धवन्ति 5 [लॊमष] रक्षांसि तानीति निवार्य पुत्रं; विभाण्डकस तां मृगयां बभूव नासाथयाम आस यथा तर्यहेण; तथा स पर्याववृते ऽऽशरमाय 6 यथा पुनः काश्यपॊ वै जगाम; फलान्य आहर्तुं विधिना शरामणेन तथा पुनर लॊभयितुं जगाम; सा वेश यॊषा मुनिम ऋश्य शृङ्गम 7 थृष्ट्वैव ताम ऋश्य शृङ्गः परहृष्टः; संभान्त रूपॊ ऽभयपतत तथानीम परॊवाच चैनां भवतॊ ऽऽशरमाय; गच्छाव यावन न पिता ममेति 8 ततॊ राजन काश्यपस्यैक पुत्रं; परवेश्य यॊगेन विमुच्य नावम परलॊभयन्त्यॊ विविधैर उपायैर; आजग्मुर अङ्गाधिपतेः समीपम 9 संस्दाप्य ताम आश्रमथर्शने तु; संतारितां नावम अतीव शुभ्राम तीराथ उपाथाय तदैव चक्रे; राजाश्रमं नाम वनं वि चित्रम 10 अन्तःपुरे तं तु निवेश्य राजा; विभाण्डकस्यात्म जम एकपुत्रम थथर्श थेवं सहसा परविष्टम; आपूर्यमाणं च जगज जलेन 11 स लॊम पाथः परिपूर्णकामः; सुतां थथाव ऋश्य शृङ्गाय शान्ताम करॊधप्रतीकार करं च चक्रे; गॊभिश च मार्गेष्व अभिकर्षणं च 12 विभाण्डकस्याव्रजतः स राजा; पशून परभूतान पशुपांश च वीरान समाथिशत पुत्र गृधी महर्षिर; विभाण्डकः परिपृच्छेथ यथा वः 13 स वक्तव्यः पराञ्जलिभिर भवथ्भिः; पुत्रस्य ते पशवः कर्षणं च किं ते परियं वै करियतां महर्षे; थासाः सम सर्वे तव वाचि बथ्धाः 14 अदॊपायात स मुनिश चण्डकॊपः; सवम आश्रमं फलमूलानि गृह्य अन्वेषमाणश च न तत्र पुत्रं; थथर्श चुक्रॊध ततॊ भृशं सः 15 ततः स कॊपेन विथीर्यमाण; आशङ्कमानॊ नृपतेर विधानम जगाम चम्पां परथिथक्षमाणस; तम अङ्गराजं विषयं च तस्य 16 स वै शरान्तः कषुधितः काश्यपस तान; घॊषान समासाथितवान समृथ्धान गॊपैश च तैर विधिवत पूज्यमानॊ; राजेव तां रात्रिम उवाच तत्र 17 संप्राप्य सत्कारम अतीव तेभ्यः; परॊवाच कस्य परदिताः सद सौम्याः ऊचुर ततस ते ऽभयुपगम्य सर्वे; धनं तवेथं विहितं सुतस्य 18 थेशे तु थेशे तु स पूज्यमानस; तांश चैव शृण्वन मधुरान परलापान परशान्तभूयिष्ठ रजाः परहृष्टः; समाससाथाङ्गपतिं पुरस्दम 19 संपूजितस तेन नरर्षभेण; थथर्श पुत्रं थिवि थेवं यदेन्थ्रम शान्तां सनुषां चैव थथर्श तत्र; सौथामिनीम उच्चरन्तीं यदैव 20 गरामांश च घॊषांश च सुतं च थृष्ट्वा; शान्तां च शान्तॊ ऽसय परः स कॊपः चकार तस्मै परमं परसाथं; विभाण्डकॊ भूमिपतेर नरेन्थ्र 21 स तत्र निक्षिप्य सुतं महर्षिर; उवाच सूर्याग्निसमप्रभावम जाते पुत्रे वनम एवाव्रजेदा; राज्ञः परियाण्य अस्य सर्वाणि कृत्वा 22 स तथ वचः कृतवान ऋश्य शृङ्गॊ; ययौ च यत्रास्य पिता बभूव शान्ता चैनं पर्यचरथ यदा वत; खे रॊहिणी सॊमम इवानुकूला 23 अरुन्धती वा सुभगा वसिष्ठं; लॊपामुथ्रा वापि यदा हय अगस्त्यम नलस्य वा थमयन्ती यदाभूथ; यदा शची वज्रधरस्य चैव 24 नाडायनी चेन्थ्रसेना यदैव; वश्या नित्यं मुथ्गलस्याजमीढ तदा शान्ता ऋश्य शृङ्गं वनस्दं; परीत्या युक्ता पर्यचरन नरेन्थ्र 25 तस्याश्रमः पुण्य एषॊ विभाति; महाह्रथं शॊभयन पुण्यकीर्तिः अत्र सनातः कृतकृत्यॊ विशुथ्धस; तीर्दान्य अन्यान्य अनुसंयाहि राजन |
1
[vibhānd] rakṣāṃsi caitāni caranti putra; rūpeṇa tenādbhuta darśanena atulyarūpāṇy ati ghoravanti; vighnaṃ sadā tapasaś cintayanti 2 surūparūpāṇi ca tāni tāta; pralobhayante vividhair upāyaiḥ sukhāc ca lokāc ca nipātayanti; tāny ugrakarmāṇi munīn vaneṣu 3 na tāni seveta munir yatātmā; satāṃ lokān prārthayānaḥ kathaṃ cit kṛtvā vighnaṃ tāpasānāṃ ramante; pāpācārās tapasas tāny apāpa 4 asaj janenācaritāni putra; pāpāny apeyāni madhūni tāni mālyāni caitāni na vai munīnāṃ; smṛtāni citrojjvala gandhavanti 5 [lomaṣa] rakṣāṃsi tānīti nivārya putraṃ; vibhāṇḍakas tāṃ mṛgayāṃ babhūva nāsādayām āsa yadā tryaheṇa; tadā sa paryāvavṛte ''śramāya 6 yadā punaḥ kāśyapo vai jagāma; phalāny āhartuṃ vidhinā śrāmaṇena tadā punar lobhayituṃ jagāma; sā veśa yoṣā munim ṛśya śṛṅgam 7 dṛṣṭvaiva tām ṛśya śṛṅgaḥ prahṛṣṭaḥ; saṃbhānta rūpo 'bhyapatat tadānīm provāca caināṃ bhavato ''śramāya; gacchāva yāvan na pitā mameti 8 tato rājan kāśyapasyaika putraṃ; praveśya yogena vimucya nāvam pralobhayantyo vividhair upāyair; ājagmur aṅgādhipateḥ samīpam 9 saṃsthāpya tām āśramadarśane tu; saṃtāritāṃ nāvam atīva śubhrām tīrād upādāya tathaiva cakre; rājāśramaṃ nāma vanaṃ vi citram 10 antaḥpure taṃ tu niveśya rājā; vibhāṇḍakasyātma jam ekaputram dadarśa devaṃ sahasā praviṣṭam; āpūryamāṇaṃ ca jagaj jalena 11 sa loma pādaḥ paripūrṇakāmaḥ; sutāṃ dadāv ṛśya śṛṅgāya śāntām krodhapratīkāra karaṃ ca cakre; gobhiś ca mārgeṣv abhikarṣaṇaṃ ca 12 vibhāṇḍakasyāvrajataḥ sa rājā; paśūn prabhūtān paśupāṃś ca vīrān samādiśat putra gṛdhī maharṣir; vibhāṇḍakaḥ paripṛcched yadā vaḥ 13 sa vaktavyaḥ prāñjalibhir bhavadbhiḥ; putrasya te paśavaḥ karṣaṇaṃ ca kiṃ te priyaṃ vai kriyatāṃ maharṣe; dāsāḥ sma sarve tava vāci baddhāḥ 14 athopāyāt sa muniś caṇḍakopaḥ; svam āśramaṃ phalamūlāni gṛhya anveṣamāṇaś ca na tatra putraṃ; dadarśa cukrodha tato bhṛśaṃ saḥ 15 tataḥ sa kopena vidīryamāṇa; āśaṅkamāno nṛpater vidhānam jagāma campāṃ pradidakṣamāṇas; tam aṅgarājaṃ viṣayaṃ ca tasya 16 sa vai śrāntaḥ kṣudhitaḥ kāśyapas tān; ghoṣān samāsāditavān samṛddhān gopaiś ca tair vidhivat pūjyamāno; rājeva tāṃ rātrim uvāca tatra 17 saṃprāpya satkāram atīva tebhyaḥ; provāca kasya prathitāḥ stha saumyāḥ ūcur tatas te 'bhyupagamya sarve; dhanaṃ tavedaṃ vihitaṃ sutasya 18 deśe tu deśe tu sa pūjyamānas; tāṃś caiva śṛṇvan madhurān pralāpān praśāntabhūyiṣṭha rajāḥ prahṛṣṭaḥ; samāsasādāṅgapatiṃ purastham 19 saṃpūjitas tena nararṣabheṇa; dadarśa putraṃ divi devaṃ yathendram śāntāṃ snuṣāṃ caiva dadarśa tatra; saudāminīm uccarantīṃ yathaiva 20 grāmāṃś ca ghoṣāṃś ca sutaṃ ca dṛṣṭvā; śāntāṃ ca śānto 'sya paraḥ sa kopaḥ cakāra tasmai paramaṃ prasādaṃ; vibhāṇḍako bhūmipater narendra 21 sa tatra nikṣipya sutaṃ maharṣir; uvāca sūryāgnisamaprabhāvam jāte putre vanam evāvrajethā; rājñaḥ priyāṇy asya sarvāṇi kṛtvā 22 sa tad vacaḥ kṛtavān ṛśya śṛṅgo; yayau ca yatrāsya pitā babhūva śāntā cainaṃ paryacarad yathā vat; khe rohiṇī somam ivānukūlā 23 arundhatī vā subhagā vasiṣṭhaṃ; lopāmudrā vāpi yathā hy agastyam nalasya vā damayantī yathābhūd; yathā śacī vajradharasya caiva 24 nāḍāyanī cendrasenā yathaiva; vaśyā nityaṃ mudgalasyājamīḍha tathā śāntā ṛśya śṛṅgaṃ vanasthaṃ; prītyā yuktā paryacaran narendra 25 tasyāśramaḥ puṇya eṣo vibhāti; mahāhradaṃ śobhayan puṇyakīrtiḥ atra snātaḥ kṛtakṛtyo viśuddhas; tīrthāny anyāny anusaṃyāhi rājan |