|
1
[ल] इल्वलस तान विथित्वा तु महर्षिसहितान नृपान उपस्दितान सहामात्यॊ विषयान्ते ऽभयपूजयत 2 तेषां ततॊ ऽसुर शरेष्ठ आतिद्यम अकरॊत तथा स संस्कृतेन कौरव्य भरात्रा वातापिना किल 3 ततॊ राजर्षयः सर्वे विषण्णा गतचेतसः वातापिं संस्कृतं थृष्ट्वा मेषभूतं महासुरम 4 अदाब्रवीथ अगस्त्यस तान राजर्षीन ऋषिसत्तमः विषाथॊ वॊ न कर्तव्यॊ अहं भॊक्ष्ये महासुरम 5 धुर्यासनम अदासाथ्य निषसाथ महामुनिः तं पर्यवेषथ थैत्येन्थ्र इल्वलः परहसन्न इव 6 अगस्त्य एव कृत्स्नं तु वातापिं बुभुजे ततः भुक्तवत्य असुरॊ ऽऽहवानम अकरॊत तस्य इल्वलः 7 ततॊ वायुः पराथुरभूथ अगस्त्यस्य महात्मनः इल्वलश च विषण्णॊ ऽभूथ थृष्ट्वा जीर्णं महासुरम 8 पराञ्जलिश च सहामात्यैर इथं वचनम अब्रवीत किमर्दम उपयाताः सद बरूत किं करवाणि वः 9 परत्युवाच ततॊ ऽगस्त्यः परहसन्न इल्वलं तथा ईशं हय असुर विथ्मस तवां वयं सर्वे धनेश्वरम 10 इमे च नातिधनिनॊ धनार्दश च महान मम यदाशक्त्य अविहिंस्यान्यान संविभागं परयच्छ नः 11 ततॊ ऽभिवाथ्य तम ऋषिम इल्वलॊ वाक्यम अब्रवीत थित्सितं यथि वेत्सि तवं ततॊ थास्यामि ते वसु 12 [अ] गवां थशसहस्राणि राज्ञाम एकैकशॊ ऽसुर तावथ एव सुवर्णस्य थित्सितं ते महासुर 13 मह्यं ततॊ वै थविगुणं रदश चैव हिरन मयः मनॊजवौ वाजिनौ च थित्सितं ते महासुर जिज्ञास्यतां रदः सथ्यॊ वयक्तम एष हिरन मयः 14 [ल] जिज्ञास्यमानः स रदः कौन्तेयासीथ धिरन मयः ततः परव्यदितॊ थैत्यॊ थथाव अभ्यधिकं वसु 15 विवाजश च सुवाजश च तस्मिन युक्तौ रदे हयौ ऊहतुस तौ वसून्य आशु तान्य अगस्त्याश्रमं परति सर्वान राज्ञः सहागस्त्यान निमेषाथ इव भारत 16 अगस्त्येनाभ्यनुज्ञाता जग्मू राजर्षयस तथा कृतवांश च मुनिः सर्वं लॊपामुथ्रा चिकीर्षितम 17 [लॊप] कृतवान असि तत सर्वं भगवन मम काङ्क्षितम उत्पाथय सकृन मह्यम अपत्यं वीर्यवत्तरम 18 [अ] तुष्टॊ ऽहम अस्मि कल्याणि तववृत्तेन शॊभने विचारणाम अपत्ये तु तव वक्ष्यामि तां शृणु 19 सहस्रं ते ऽसतु पुत्राणां शतं वा थश संमितम थशवा शततुल्याः सयुर एकॊ वापि सहस्रवत 20 [लॊप] सहस्रसंमितः पुत्र एकॊ मे ऽसतु तपॊधन एकॊ हि बहुभिः शरेयान विथ्वान साधुर असाधुभिः 21 [लॊमष] स तदेति परतिज्ञाय तया समभवन मुनिः समये समशीलिन्या शरथ्धावाञ शरथ्थधानया 22 तत आधाय गर्भं तम अगमथ वनम एव सः तस्मिन वनगते गर्भॊ ववृधे सप्त शारथान 23 सप्तमे ऽबथे गते चापि पराच्यवत स महाकविः जवलन्न इव परभावेन थृढस्युर नाम भारत साङ्गॊपनिषथान वेथाञ जपन्न एव महायशाः 24 तस्य पुत्रॊ ऽभवथ ऋषेः स तेजस्वी महान ऋषिः स बाल एव तेजस्वी पितुस तस्य निवेशने इध्मानां भारम आजह्रे इध्म वाहस ततॊ ऽभवत 25 तदायुक्तं च तं थृष्ट्वा मुमुथे स मुनिस तथा लेभिरे पितरश चास्य लॊकान राजन यदेप्सितान 26 अगस्त्यस्याश्रमः खयातः सर्वर्तुकुसुमान्वितः पराह्राथिर एवं वातापिर अगस्त्येन विनाशितः 27 तस्यायम आश्रमॊ राजन रमणीयॊ गुणैर युतः एषा भागीरदी पुण्या यदेष्टम अवगाह्यताम |
1
[l] ilvalas tān viditvā tu maharṣisahitān nṛpān upasthitān sahāmātyo viṣayānte 'bhyapūjayat 2 teṣāṃ tato 'sura śreṣṭha ātithyam akarot tadā sa saṃskṛtena kauravya bhrātrā vātāpinā kila 3 tato rājarṣayaḥ sarve viṣaṇṇā gatacetasaḥ vātāpiṃ saṃskṛtaṃ dṛṣṭvā meṣabhūtaṃ mahāsuram 4 athābravīd agastyas tān rājarṣīn ṛṣisattamaḥ viṣādo vo na kartavyo ahaṃ bhokṣye mahāsuram 5 dhuryāsanam athāsādya niṣasāda mahāmuniḥ taṃ paryaveṣad daityendra ilvalaḥ prahasann iva 6 agastya eva kṛtsnaṃ tu vātāpiṃ bubhuje tataḥ bhuktavaty asuro ''hvānam akarot tasya ilvalaḥ 7 tato vāyuḥ prādurabhūd agastyasya mahātmanaḥ ilvalaś ca viṣaṇṇo 'bhūd dṛṣṭvā jīrṇaṃ mahāsuram 8 prāñjaliś ca sahāmātyair idaṃ vacanam abravīt kimartham upayātāḥ stha brūta kiṃ karavāṇi vaḥ 9 pratyuvāca tato 'gastyaḥ prahasann ilvalaṃ tadā īśaṃ hy asura vidmas tvāṃ vayaṃ sarve dhaneśvaram 10 ime ca nātidhanino dhanārthaś ca mahān mama yathāśakty avihiṃsyānyān saṃvibhāgaṃ prayaccha naḥ 11 tato 'bhivādya tam ṛṣim ilvalo vākyam abravīt ditsitaṃ yadi vetsi tvaṃ tato dāsyāmi te vasu 12 [a] gavāṃ daśasahasrāṇi rājñām ekaikaśo 'sura tāvad eva suvarṇasya ditsitaṃ te mahāsura 13 mahyaṃ tato vai dviguṇaṃ rathaś caiva hiran mayaḥ manojavau vājinau ca ditsitaṃ te mahāsura jijñāsyatāṃ rathaḥ sadyo vyaktam eṣa hiran mayaḥ 14 [l] jijñāsyamānaḥ sa rathaḥ kaunteyāsīd dhiran mayaḥ tataḥ pravyathito daityo dadāv abhyadhikaṃ vasu 15 vivājaś ca suvājaś ca tasmin yuktau rathe hayau ūhatus tau vasūny āśu tāny agastyāśramaṃ prati sarvān rājñaḥ sahāgastyān nimeṣād iva bhārata 16 agastyenābhyanujñātā jagmū rājarṣayas tadā kṛtavāṃś ca muniḥ sarvaṃ lopāmudrā cikīrṣitam 17 [lop] kṛtavān asi tat sarvaṃ bhagavan mama kāṅkṣitam utpādaya sakṛn mahyam apatyaṃ vīryavattaram 18 [a] tuṣṭo 'ham asmi kalyāṇi tavavṛttena śobhane vicāraṇām apatye tu tava vakṣyāmi tāṃ śṛṇu 19 sahasraṃ te 'stu putrāṇāṃ śataṃ vā daśa saṃmitam daśavā śatatulyāḥ syur eko vāpi sahasravat 20 [lop] sahasrasaṃmitaḥ putra eko me 'stu tapodhana eko hi bahubhiḥ śreyān vidvān sādhur asādhubhiḥ 21 [lomaṣa] sa tatheti pratijñāya tayā samabhavan muniḥ samaye samaśīlinyā śraddhāvāñ śraddadhānayā 22 tata ādhāya garbhaṃ tam agamad vanam eva saḥ tasmin vanagate garbho vavṛdhe sapta śāradān 23 saptame 'bde gate cāpi prācyavat sa mahākaviḥ jvalann iva prabhāvena dṛḍhasyur nāma bhārata sāṅgopaniṣadān vedāñ japann eva mahāyaśāḥ 24 tasya putro 'bhavad ṛṣeḥ sa tejasvī mahān ṛṣiḥ sa bāla eva tejasvī pitus tasya niveśane idhmānāṃ bhāram ājahre idhma vāhas tato 'bhavat 25 tathāyuktaṃ ca taṃ dṛṣṭvā mumude sa munis tadā lebhire pitaraś cāsya lokān rājan yathepsitān 26 agastyasyāśramaḥ khyātaḥ sarvartukusumānvitaḥ prāhrādir evaṃ vātāpir agastyena vināśitaḥ 27 tasyāyam āśramo rājan ramaṇīyo guṇair yutaḥ eṣā bhāgīrathī puṇyā yatheṣṭam avagāhyatām |