|
1
सुथेव उवाच विथर्भराजॊ धर्मात्मा भीमॊ भीमपराक्रमः सुतेयं तस्य कल्याणी थमयन्तीति विश्रुता 2 राजा तु नैषधॊ नाम वीरसेनसुतॊ नलः भार्येयं तस्य कल्याणी पुण्यश्लॊकस्य धीमतः 3 स वै थयूते जितॊ भरात्रा हृतराज्यॊ महीपतिः थमयन्त्या गतः सार्धं न परज्ञायत कर्हि चित 4 ते वयं थमयन्त्यर्दं चरामः पृदिवीम इमाम सेयम आसाथिता बाला तव पुत्रनिवेशने 5 अस्या रूपेण सथृशी मानुषी नेह विथ्यते अस्याश चैव भरुवॊर मध्ये सहजः पिप्लुर उत्तमः शयामायाः पथ्मसंकाशॊ लक्षितॊ ऽनतर्हितॊ मया 6 मलेन संवृतॊ हय अस्यास तन्वभ्रेणेव चन्थ्रमाः चिह्नभूतॊ विभूत्यर्दम अयं धात्रा विनिर्मितः 7 परतिपत कलुषेवेन्थॊर लेखा नाति विराजते न चास्या नश्यते रूपं वपुर मलसमाचितम असंस्कृतम अपि वयक्तं भाति काञ्चनसंनिभम 8 अनेन वपुषा बाला पिप्लुनानेन चैव ह लक्षितेयं मया थेवी पिहितॊ ऽगनिर इवॊष्मणा 9 बृहथश्व उवाच तच छरुत्वा वचनं तस्य सुथेवस्य विशां पते सुनन्था शॊधयाम आस पिप्लुप्रच्छाथनं मलम 10 स मलेनापकृष्टेन पिप्लुस तस्या वयरॊचत थमयन्त्यास तथा वयभ्रे नभसीव निशाकरः 11 पिप्लुं थृष्ट्वा सुनन्था च राजमाता च भारत रुथन्त्यौ तां परिष्वज्य मुहूर्तम इव तस्दतुः उत्सृज्य बाष्पं शनकै राजमातेथम अब्रवीत 12 भगिन्या थुहिता मे ऽसि पिप्लुनानेन सूचिता अहं च तव माता च राजन्यस्य महात्मनः सुते थशार्णाधिपतेः सुथाम्नश चारुथर्शने 13 भीमस्य राज्ञः सा थत्ता वीरबाहॊर अहं पुनः तवं तु जाता मया थृष्टा थशार्णेषु पितुर गृहे 14 यदैव ते पितुर गेहं तदेथम अपि भामिनि यदैव हि ममैश्वर्यं थमयन्ति तदा तव 15 तां परहृष्टेन मनसा थमयन्ती विशां पते अभिवाथ्य मातुर भगिनीम इथं वचनम अब्रवीत 16 अज्ञायमानापि सती सुखम अस्म्य उषितेह वै सर्वकामैः सुविहिता रक्ष्यमाणा सथा तवया 17 सुखात सुखतरॊ वासॊ भविष्यति न संशयः चिरविप्रॊषितां मातर माम अनुज्ञातुम अर्हसि 18 थारकौ च हि मे नीतौ वसतस तत्र बालकौ पित्रा विहीनौ शॊकार्तौ मया चैव कदं नु तौ 19 यथि चापि परियं किं चिन मयि कर्तुम इहेच्छसि विथर्भान यातुम इच्छामि शीघ्रं मे यानम आथिश 20 बाढम इत्य एव ताम उक्त्वा हृष्टा मातृष्वसा नृप गुप्तां बलेन महता पुत्रस्यानुमते ततः 21 परस्दापयथ राजमाता शरीमता नरवाहिना यानेन भरतश्रेष्ठ सवन्नपानपरिच्छथाम 22 ततः सा नचिराथ एव विथर्भान अगमच छुभा तां तु बन्धुजनः सर्वः परहृष्टः परत्यपूजयत 23 सर्वान कुशलिनॊ थृष्ट्वा बान्धवान थारकौ च तौ मातरं पितरं चैव सर्वं चैव सखीजनम 24 थेवताः पूजयाम आस बराह्मणांश च यशस्विनी विधिना परेण कल्याणी थमयन्ती विशां पते 25 अतर्पयत सुथेवं च गॊसहस्रेण पार्दिवः परीतॊ थृष्ट्वैव तनयां गरामेण थरविणेन च 26 सा वयुष्टा रजनीं तत्र पितुर वेश्मनि भामिनी विश्रान्तां मातरं राजन्न इथं वचनम अब्रवीत |
1
sudeva uvāca vidarbharājo dharmātmā bhīmo bhīmaparākramaḥ suteyaṃ tasya kalyāṇī damayantīti viśrutā 2 rājā tu naiṣadho nāma vīrasenasuto nalaḥ bhāryeyaṃ tasya kalyāṇī puṇyaślokasya dhīmataḥ 3 sa vai dyūte jito bhrātrā hṛtarājyo mahīpatiḥ damayantyā gataḥ sārdhaṃ na prajñāyata karhi cit 4 te vayaṃ damayantyarthaṃ carāmaḥ pṛthivīm imām seyam āsāditā bālā tava putraniveśane 5 asyā rūpeṇa sadṛśī mānuṣī neha vidyate asyāś caiva bhruvor madhye sahajaḥ piplur uttamaḥ śyāmāyāḥ padmasaṃkāśo lakṣito 'ntarhito mayā 6 malena saṃvṛto hy asyās tanvabhreṇeva candramāḥ cihnabhūto vibhūtyartham ayaṃ dhātrā vinirmitaḥ 7 pratipat kaluṣevendor lekhā nāti virājate na cāsyā naśyate rūpaṃ vapur malasamācitam asaṃskṛtam api vyaktaṃ bhāti kāñcanasaṃnibham 8 anena vapuṣā bālā piplunānena caiva ha lakṣiteyaṃ mayā devī pihito 'gnir ivoṣmaṇā 9 bṛhadaśva uvāca tac chrutvā vacanaṃ tasya sudevasya viśāṃ pate sunandā śodhayām āsa piplupracchādanaṃ malam 10 sa malenāpakṛṣṭena piplus tasyā vyarocata damayantyās tadā vyabhre nabhasīva niśākaraḥ 11 pipluṃ dṛṣṭvā sunandā ca rājamātā ca bhārata rudantyau tāṃ pariṣvajya muhūrtam iva tasthatuḥ utsṛjya bāṣpaṃ śanakai rājamātedam abravīt 12 bhaginyā duhitā me 'si piplunānena sūcitā ahaṃ ca tava mātā ca rājanyasya mahātmanaḥ sute daśārṇādhipateḥ sudāmnaś cārudarśane 13 bhīmasya rājñaḥ sā dattā vīrabāhor ahaṃ punaḥ tvaṃ tu jātā mayā dṛṣṭā daśārṇeṣu pitur gṛhe 14 yathaiva te pitur gehaṃ tathedam api bhāmini yathaiva hi mamaiśvaryaṃ damayanti tathā tava 15 tāṃ prahṛṣṭena manasā damayantī viśāṃ pate abhivādya mātur bhaginīm idaṃ vacanam abravīt 16 ajñāyamānāpi satī sukham asmy uṣiteha vai sarvakāmaiḥ suvihitā rakṣyamāṇā sadā tvayā 17 sukhāt sukhataro vāso bhaviṣyati na saṃśayaḥ ciraviproṣitāṃ mātar mām anujñātum arhasi 18 dārakau ca hi me nītau vasatas tatra bālakau pitrā vihīnau śokārtau mayā caiva kathaṃ nu tau 19 yadi cāpi priyaṃ kiṃ cin mayi kartum ihecchasi vidarbhān yātum icchāmi śīghraṃ me yānam ādiśa 20 bāḍham ity eva tām uktvā hṛṣṭā mātṛṣvasā nṛpa guptāṃ balena mahatā putrasyānumate tataḥ 21 prasthāpayad rājamātā śrīmatā naravāhinā yānena bharataśreṣṭha svannapānaparicchadām 22 tataḥ sā nacirād eva vidarbhān agamac chubhā tāṃ tu bandhujanaḥ sarvaḥ prahṛṣṭaḥ pratyapūjayat 23 sarvān kuśalino dṛṣṭvā bāndhavān dārakau ca tau mātaraṃ pitaraṃ caiva sarvaṃ caiva sakhījanam 24 devatāḥ pūjayām āsa brāhmaṇāṃś ca yaśasvinī vidhinā pareṇa kalyāṇī damayantī viśāṃ pate 25 atarpayat sudevaṃ ca gosahasreṇa pārthivaḥ prīto dṛṣṭvaiva tanayāṃ grāmeṇa draviṇena ca 26 sā vyuṣṭā rajanīṃ tatra pitur veśmani bhāminī viśrāntāṃ mātaraṃ rājann idaṃ vacanam abravīt |