|
1
[ज] अत्यथ्भुतम इथं कर्म पार्दस्यामित तेजसः धृतराष्ट्रॊ महातेजाः शरुत्वा विप्र किम अब्रवीत 2 [वै] शक्र लॊकगतं पार्दं शरुत्वा राजाम्बिका सुतः थवैपायनाथ ऋषिश्रेष्ठात संजयं वाक्यम अब्रवीत 3 शरुतं मे सूत कार्त्स्न्येन कर्म पार्दस्य धीमतः कच चित तवापि विथितं यदातद्येन सारदे 4 परमत्तॊ गराम्यधर्मेषु मन्थात्मा पापनिश्चयः मम पुत्रः सुथुर्बुथ्धिः पृदिवीं घातयिष्यति 5 यस्य नित्यम ऋता वाचः सवैरेष्व अपि महात्मनः तरैलॊक्यम अपि तस्य सयाथ यॊथ्धा यस्य धनंजयः 6 अस्यतः कर्णिनाराचांस तीक्ष्णाग्रांश च शिलाशितान कॊ ऽरजुनस्याग्रतस तिष्ठेथ अपि मृत्युर जरातिगः 7 मम पुत्रा थुरात्मानः सर्वे मृत्युवशं गताः येषां युथ्धं थुराधर्षैः पाण्डवैः परत्युपस्दितम 8 तस्यैव च न पश्यामि युधि गाण्डीवधन्वनः अनिशं चिन्तयानॊ ऽपि य एनम उथियाथ रदी 9 थरॊणकर्णौ परतीयातां यथि भीष्मॊ ऽपि वा रणे महान सयात संशयॊ लॊके न तु पश्यामि नॊ जयम 10 घृणी कर्णः परमाथी च आचार्यः सदविरॊ गुरुः अमर्षी बलवान पार्दः संरम्भी थृढविक्रमः 11 भवेत सुतुमुलं युथ्धं सर्वशॊ ऽपय अपराजितम सर्वे हय अस्त्रविथः शूराः सर्वे पराप्ता महथ यशः 12 अपि सर्वेश्वरत्वं हि न वाञ्छेरन पराजिताः वधे नूनं भवेच छान्तिस तेषां वा फल्गुनस्य वा 13 न तु हन्तार्जुनस्यास्ति जेता वास्य न विथ्यते मन्युस तस्य कदं शाम्येन मन्थान परति समुत्दितः 14 तरिथशेश समॊ वीरः खाण्डवे ऽगनिम अतर्पयत जिगाय पार्दिवान सर्वान राजसूये महाक्रतौ 15 शेषं कुर्याथ गिरेर वज्रं निपतन मूर्ध्नि संजय न तु कुर्युः शराः शेषम अस्तास तात किरीटिना 16 यदा हि किरणा भानॊस तपन्तीह चराचरम तदा पार्द भुजॊत्सृष्टाः शरास तप्स्यन्ति मे सुतान 17 अपि वा रदघॊषेण भयार्ता सव्यसाचिनः परतिभाति विथीर्णेव सर्वतॊ भारती चमूः 18 यथ उथ्वपन परवपंश चैव बाणान; सदाताततायी समरे किरीटी सृष्टॊ ऽनतकः सर्वहरॊ विधात्रा; भवेथ यदा तथ्वथ अपारणीयः 19 [स] यथ एतत कदितं राजंस तवया थुर्यॊधनं परति सर्वम एतथ यदात्द तवं नैतन मिद्या महीपते 20 मन्युना हि समाविष्टाः पाण्डवास ते ऽमितौजसः थृष्ट्वा कृष्णां सभां नीतां धर्मपत्नीं यशस्विनीम 21 थुःशासनस्य ता वाचः शरुत्वा ते थारुणॊथयाः कर्णस्य च महाराज न सवप्स्यन्तीति मे मतिः 22 शरुतं हि ते महाराज यदा पार्देन संयुगे एकाथश तनुः सदाणुर धनुषा परितॊषितः 23 कैरातं वेषम आस्दाय यॊधयाम आस फल्गुनम जिज्ञासुः सर्वथेवेशः कपर्थी भगवान सवयम 24 तत्रैनं लॊकपालास ते थर्शयाम आसुर अर्जुनम अस्त्रहेतॊः पराक्रान्तं तपसा कौरवर्षभम 25 नैतथ उत्सहते ऽनयॊ हि लब्धुम अन्यत्र फल्गुनात साक्षाथ थर्शनम एतेषाम ईश्वराणां नरॊ भुवि 26 महेश्वरेण यॊ राजन न जीर्णॊ गरस्तमूर्तिमान कस तम उत्सहते वीरं युथ्धे जरयितुं पुमान 27 आसाथितम इथं घॊरं तुमुलं लॊमहर्षणम थरौपथीं परिकर्षथ्भिः कॊपयथ्भिश च पाण्डवान 28 यत्र विस्फुरमाणौष्ठॊ भीमः पराह वचॊ महत थृष्ट्वा थुर्यॊधनेनॊरू थरौपथ्या थर्शिताव उभौ 29 ऊरू भेत्स्यामि ते पापगथया वज्रकल्पया तरयॊथशानां वर्षाणाम अन्ते थुर्थ्यूत थेविनः 30 सर्वे परहरतां शरेष्ठाः सर्वे चामिततेजसः सर्वे सर्वास्त्रविथ्वांसॊ थेवैर अपि सुथुर्जयाः 31 मन्ये मन्युसमुथ्धूताः पुत्राणां तव संयुगे अन्तं पार्दाः करिष्यन्ति वीर्यामर्ष समन्विताः 32 [धृ] किं कृतं सूत कर्णेन वथता परुषं वचः पर्याप्तं वैरम एतावथ यत कृष्णा सा सभां गता 33 अपीथानीं मम सुतास तिष्ठेरन मन्थचेतसः येषां भराता गुरुर जयेष्ठॊ विनये नावतिष्ठते 34 ममापि वचनं सूत न शुश्रूषति मन्थभाक थृष्ट्वा मां चक्षुषा हीनं निर्विचेष्टम अचेतनम 35 ये चास्य सचिवा मन्थाः कर्ण सौबलकाथयः ते ऽपय अस्य भूयसॊ थॊषान वर्धयन्ति विचेतसः 36 सवैरम उक्ता अपि शराः पार्देनामित तेजसा निर्थहेयुर मम सुतान किं पुनर मन्युनेरिताः 37 पार्द बाहुबलॊत्सृष्टा महाचाप विनिःसृताः थिव्यास्त्रमन्त्रमुथिताः साथयेयुः सुरान अपि 38 यस्य मन्त्री च गॊप्ता च सुहृच चैव जनार्थनः हरिस तरैलॊक्यनादः स किं नु तस्य न निर्जितम 39 इथं च सुमहच चित्रम अर्जुनस्येह संजय महाथेवेन बाहुभ्यां यत समेत इति शरुतिः 40 परत्यक्षं सर्वलॊकस्य खाण्डवे यत्कृतं पुरा फल्गुनेन सहायार्दे वह्नेर थामॊथरेण च 41 सर्वदा नास्ति मे पुत्रः सामात्यः सह बान्धवः करुथ्धे पार्दे च भीमे च वासुथेवे च सात्वते |
1
[j] atyadbhutam idaṃ karma pārthasyāmita tejasaḥ dhṛtarāṣṭro mahātejāḥ śrutvā vipra kim abravīt 2 [vai] śakra lokagataṃ pārthaṃ śrutvā rājāmbikā sutaḥ dvaipāyanād ṛṣiśreṣṭhāt saṃjayaṃ vākyam abravīt 3 śrutaṃ me sūta kārtsnyena karma pārthasya dhīmataḥ kac cit tavāpi viditaṃ yathātathyena sārathe 4 pramatto grāmyadharmeṣu mandātmā pāpaniścayaḥ mama putraḥ sudurbuddhiḥ pṛthivīṃ ghātayiṣyati 5 yasya nityam ṛtā vācaḥ svaireṣv api mahātmanaḥ trailokyam api tasya syād yoddhā yasya dhanaṃjayaḥ 6 asyataḥ karṇinārācāṃs tīkṣṇāgrāṃś ca śilāśitān ko 'rjunasyāgratas tiṣṭhed api mṛtyur jarātigaḥ 7 mama putrā durātmānaḥ sarve mṛtyuvaśaṃ gatāḥ yeṣāṃ yuddhaṃ durādharṣaiḥ pāṇḍavaiḥ pratyupasthitam 8 tasyaiva ca na paśyāmi yudhi gāṇḍīvadhanvanaḥ aniśaṃ cintayāno 'pi ya enam udiyād rathī 9 droṇakarṇau pratīyātāṃ yadi bhīṣmo 'pi vā raṇe mahān syāt saṃśayo loke na tu paśyāmi no jayam 10 ghṛṇī karṇaḥ pramādī ca ācāryaḥ sthaviro guruḥ amarṣī balavān pārthaḥ saṃrambhī dṛḍhavikramaḥ 11 bhavet sutumulaṃ yuddhaṃ sarvaśo 'py aparājitam sarve hy astravidaḥ śūrāḥ sarve prāptā mahad yaśaḥ 12 api sarveśvaratvaṃ hi na vāñcheran parājitāḥ vadhe nūnaṃ bhavec chāntis teṣāṃ vā phalgunasya vā 13 na tu hantārjunasyāsti jetā vāsya na vidyate manyus tasya kathaṃ śāmyen mandān prati samutthitaḥ 14 tridaśeśa samo vīraḥ khāṇḍave 'gnim atarpayat jigāya pārthivān sarvān rājasūye mahākratau 15 śeṣaṃ kuryād girer vajraṃ nipatan mūrdhni saṃjaya na tu kuryuḥ śarāḥ śeṣam astās tāta kirīṭinā 16 yathā hi kiraṇā bhānos tapantīha carācaram tathā pārtha bhujotsṛṣṭāḥ śarās tapsyanti me sutān 17 api vā rathaghoṣeṇa bhayārtā savyasācinaḥ pratibhāti vidīrṇeva sarvato bhāratī camūḥ 18 yad udvapan pravapaṃś caiva bāṇān; sthātātatāyī samare kirīṭī sṛṣṭo 'ntakaḥ sarvaharo vidhātrā; bhaved yathā tadvad apāraṇīyaḥ 19 [s] yad etat kathitaṃ rājaṃs tvayā duryodhanaṃ prati sarvam etad yathāttha tvaṃ naitan mithyā mahīpate 20 manyunā hi samāviṣṭāḥ pāṇḍavās te 'mitaujasaḥ dṛṣṭvā kṛṣṇāṃ sabhāṃ nītāṃ dharmapatnīṃ yaśasvinīm 21 duḥśāsanasya tā vācaḥ śrutvā te dāruṇodayāḥ karṇasya ca mahārāja na svapsyantīti me matiḥ 22 śrutaṃ hi te mahārāja yathā pārthena saṃyuge ekādaśa tanuḥ sthāṇur dhanuṣā paritoṣitaḥ 23 kairātaṃ veṣam āsthāya yodhayām āsa phalgunam jijñāsuḥ sarvadeveśaḥ kapardī bhagavān svayam 24 tatrainaṃ lokapālās te darśayām āsur arjunam astrahetoḥ parākrāntaṃ tapasā kauravarṣabham 25 naitad utsahate 'nyo hi labdhum anyatra phalgunāt sākṣād darśanam eteṣām īśvarāṇāṃ naro bhuvi 26 maheśvareṇa yo rājan na jīrṇo grastamūrtimān kas tam utsahate vīraṃ yuddhe jarayituṃ pumān 27 āsāditam idaṃ ghoraṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam draupadīṃ parikarṣadbhiḥ kopayadbhiś ca pāṇḍavān 28 yatra visphuramāṇauṣṭho bhīmaḥ prāha vaco mahat dṛṣṭvā duryodhanenorū draupadyā darśitāv ubhau 29 ūrū bhetsyāmi te pāpagadayā vajrakalpayā trayodaśānāṃ varṣāṇām ante durdyūta devinaḥ 30 sarve praharatāṃ śreṣṭhāḥ sarve cāmitatejasaḥ sarve sarvāstravidvāṃso devair api sudurjayāḥ 31 manye manyusamuddhūtāḥ putrāṇāṃ tava saṃyuge antaṃ pārthāḥ kariṣyanti vīryāmarṣa samanvitāḥ 32 [dhṛ] kiṃ kṛtaṃ sūta karṇena vadatā paruṣaṃ vacaḥ paryāptaṃ vairam etāvad yat kṛṣṇā sā sabhāṃ gatā 33 apīdānīṃ mama sutās tiṣṭheran mandacetasaḥ yeṣāṃ bhrātā gurur jyeṣṭho vinaye nāvatiṣṭhate 34 mamāpi vacanaṃ sūta na śuśrūṣati mandabhāk dṛṣṭvā māṃ cakṣuṣā hīnaṃ nirviceṣṭam acetanam 35 ye cāsya sacivā mandāḥ karṇa saubalakādayaḥ te 'py asya bhūyaso doṣān vardhayanti vicetasaḥ 36 svairam uktā api śarāḥ pārthenāmita tejasā nirdaheyur mama sutān kiṃ punar manyuneritāḥ 37 pārtha bāhubalotsṛṣṭā mahācāpa viniḥsṛtāḥ divyāstramantramuditāḥ sādayeyuḥ surān api 38 yasya mantrī ca goptā ca suhṛc caiva janārdanaḥ haris trailokyanāthaḥ sa kiṃ nu tasya na nirjitam 39 idaṃ ca sumahac citram arjunasyeha saṃjaya mahādevena bāhubhyāṃ yat sameta iti śrutiḥ 40 pratyakṣaṃ sarvalokasya khāṇḍave yatkṛtaṃ purā phalgunena sahāyārthe vahner dāmodareṇa ca 41 sarvathā nāsti me putraḥ sāmātyaḥ saha bāndhavaḥ kruddhe pārthe ca bhīme ca vāsudeve ca sātvate |