|
1
[ष] बहु वित्तं पराजैषीः पाण्डवानां युधिष्ठिर आचक्ष्व वित्तं कौन्तेय यथि ते ऽसत्य अपराजितम 2 [य] मम वित्तम असंख्येयं यथ अहं वेथ सौबल अद तवं शकुने कस्माथ वित्तं समनुपृच्छसि 3 अयुतं परयुतं चैव खर्वं पथ्मं तदार्बुथम शङ्खं चैव निखर्वं च समुथ्रं चात्र पण्यताम एतन मम धनं राजंस तेन थीव्याम्य अहं तवया 4 [व] एतच छरुत्वा वयवसितॊ निकृतिं समुपाश्रितः जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 5 [य] गवाश्वं बहुधेनूकम असंख्येयम अजाविकम यत किं चिथ अनुवर्णानां पराक सिन्धॊर अपि सौबल एतन मम धनं राजंस तेन थीव्याम्य अहं तवया 6 [व] एतच छरुत्वा वयवसितॊ निकृतिं समुपाश्रितः जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 7 [य] पुरं जनपथॊ भूमिर अब्राह्मण धनैः सह अब्राह्मणाश च पुरुषा राजञ शिष्टं धनं मम एतथ राजन धनं मह्यं तेन थीव्याम्य अहं तवया 8 [व] एतच छरुत्वा वयवसितॊ निकृतिं समुपाश्रितः जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 9 [य] राजपुत्रा इमे राजञ शॊभन्ते येन भूषिताः कुण्डलानि च निष्काश च सर्वं चाङ्गविभूषणम एतं मम धनं राजंस तेन थीव्याम्य अहं तवया 10 [व] एतच छरुत्वा वयवसितॊ निकृतिं समुपाश्रितः जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 11 [य] शयामॊ युवा लॊहिताक्षः सिंहस्कन्धॊ महाभुजः नकुलॊ गलह एकॊ मे यच चैतत सवगतं धनम 12 [ष] परियस ते नकुलॊ राजन राजपुत्रॊ युधिष्ठिर अस्माकं धनतां पराप्तॊ भूयस तवं केन थीव्यसि 13 [व] एवम उक्त्वा तु शकुनिस तान अक्षान परत्यपथ्यत जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 14 [य] अयं धर्मान सहथेवॊ ऽनुशास्ति; लॊके हय अस्मिन पण्डिताख्यां गतश च अनर्हता राजपुत्रेण तेन; तवया थीव्याम्य अप्रियवत परियेण 15 [व] एतच छरुत्वा वयवसितॊ निकृतिं समुपाश्रितः जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 16 [ष] माथ्रीपुत्रौ परियौ राजंस तवेमौ विजितौ मया गरीयांसौ तु ते मन्ये भीमसेनधनंजयौ 17 [य] अधर्मं चरसे नूनं यॊ नावेक्षसि वै नयम यॊ नः सुमनसां मूढ विभेथं कर्तुम इच्छसि 18 [ष] गर्ते मत्तः परपतति परमत्तः सदाणुम ऋच्छति जयेष्ठॊ राजन वरिष्ठॊ ऽसि नमस ते भरतर्षभ 19 सवप्ने न तानि पश्यन्ति जाग्रतॊ वा युधिष्ठिर कितवा यानि थीव्यन्तः परलपन्त्य उत्कटा इव 20 [य] यॊ नः संख्ये नौर इव पारनेता; जेता रिपूणां राजपुत्रस तरस्वी अनर्हता लॊकवीरेण तेन; थीव्याम्य अहं शकुने फल्गुनेन 21 [व] एतच छरुत्वा वयवसितॊ निकृतिं समुपाश्रितः जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 22 [ष] अयं मया पाण्डवानां धनुर्धरः; पराजितः पाण्डवः सव्यसाची भीमेन राजन थयितेन थीव्य; यत कैवव्यं पाण्डव ते ऽवशिष्टम 23 [य] यॊ नॊ नेता यॊ युधां नः परणेता; यदा वज्री थानव शत्रुर एकः तिर्यक परेक्षी संहतभ्रूर महात्मा; सिंहस्कन्धॊ यश च सथात्यमर्षी 24 बलेन तुल्यॊ यस्य पुमान न विथ्यते; गथा भृताम अग्र्य इहारि मर्थनः अनर्हता राजपुत्रेण तेन; थीव्याम्य अहं भीमसेनेन राजन 25 [व] एतच छरुत्वा वयवसितॊ निकृतिं समुपाश्रितः जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 26 [ष] बहु वित्तं पराजैषीर भरातॄंश च सहयथ्विपान आचक्ष्व वित्तं कौन्तेय यथि ते ऽसत्य अपराजितम 27 [य] अहं विशिष्टः सर्वेषां भरातॄणां थयितस तदा कुर्यामस ते जिताः कर्म सवयम आत्मन्य उपप्लवे 28 [व] एतच छरुत्वा वयवसितॊ निकृतिं समुपाश्रितः जितम इत्य एव शकुनिर युधिष्ठिरम अभाषत 29 [ष] एतत पापिष्ठम अकरॊर यथ आत्मानं पराजितः शिष्टे सति धने राजन पाप आत्मपराजयः 30 [व] एवम उक्त्वा मताक्षस तान गलहे सर्वान अवस्दितान पराजयल लॊकवीरान आक्षेपेण पृदक पृदक 31 [ष] अस्ति वै ते परिया थेवी गलह एकॊ ऽपराजितः पणस्व कृष्णां पाञ्चालीं तयात्मानं पुनर जय 32 [य] नैव हरस्वा न महती नातिकृष्णा न रॊहिणी सराग रक्तनेत्रा च तया थीव्याम्य अहं तवया 33 शारथॊत्पल पत्राक्ष्या शारथॊत्पल गन्धया शारथॊत्पल सेविन्या रूपेण शरीसमानया 34 तदैव सयाथ आनृशंस्यात तदा सयाथ रूपसंपथा तदा सयाच छील संपत्त्या याम इच्छेत पुरुषः सत्रियम 35 चरमं संविशति या परदमं परतिबुध्यते आ गॊपालावि पालेभ्यः सर्वं वेथ कृताकृतम 36 आभाति पथ्मवथ वक्त्रं सस्वेथं मल्लिकेव च वेथीमध्या थीर्घकेशी ताम्राक्षी नातिरॊमशा 37 तयैवं विधया राजन पाञ्चाल्याहं सुमध्यया गलहं थीव्यामि चार्व अङ्ग्या थरौपथ्या हन्त सौबल 38 [व] एवम उक्ते तु वचने धर्मराजेन भारत धिग धिग इत्य एव वृथ्धानां सभ्यानां निःसृता गिरः 39 चुक्षुभे सा सभा राजन राज्ञां संजज्ञिरे कदाः भीष्मथ्रॊणकृपाथीनां सवेथश च समजायत 40 शिरॊ गृहीत्वा विथुरॊ गतसत्त्व इवाभवत आस्ते धयायन्न अधॊ वक्त्रॊ निःश्वसन पन्नगॊ यदा 41 धृतराष्ट्रस तु संहृष्टः पर्यपृच्छत पुनः पुनः किं जितं किं जितम इति हय आकारं नाभ्यलक्षत 42 जहर्ष कर्णॊ ऽतिभृशं सह थुःशासनाथिभिः इतरेषां तु सभ्यानां नेत्रेभ्यः परापतज जलम 43 सौबलस तव अविचार्यैव जितकाशी मथॊत्कटः जितम इत्य एव तान अक्षान पुनर एवान्वपथ्यत |
1
[ṣ] bahu vittaṃ parājaiṣīḥ pāṇḍavānāṃ yudhiṣṭhira ācakṣva vittaṃ kaunteya yadi te 'sty aparājitam 2 [y] mama vittam asaṃkhyeyaṃ yad ahaṃ veda saubala atha tvaṃ śakune kasmād vittaṃ samanupṛcchasi 3 ayutaṃ prayutaṃ caiva kharvaṃ padmaṃ tathārbudam śaṅkhaṃ caiva nikharvaṃ ca samudraṃ cātra paṇyatām etan mama dhanaṃ rājaṃs tena dīvyāmy ahaṃ tvayā 4 [v] etac chrutvā vyavasito nikṛtiṃ samupāśritaḥ jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 5 [y] gavāśvaṃ bahudhenūkam asaṃkhyeyam ajāvikam yat kiṃ cid anuvarṇānāṃ prāk sindhor api saubala etan mama dhanaṃ rājaṃs tena dīvyāmy ahaṃ tvayā 6 [v] etac chrutvā vyavasito nikṛtiṃ samupāśritaḥ jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 7 [y] puraṃ janapado bhūmir abrāhmaṇa dhanaiḥ saha abrāhmaṇāś ca puruṣā rājañ śiṣṭaṃ dhanaṃ mama etad rājan dhanaṃ mahyaṃ tena dīvyāmy ahaṃ tvayā 8 [v] etac chrutvā vyavasito nikṛtiṃ samupāśritaḥ jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 9 [y] rājaputrā ime rājañ śobhante yena bhūṣitāḥ kuṇḍalāni ca niṣkāś ca sarvaṃ cāṅgavibhūṣaṇam etaṃ mama dhanaṃ rājaṃs tena dīvyāmy ahaṃ tvayā 10 [v] etac chrutvā vyavasito nikṛtiṃ samupāśritaḥ jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 11 [y] śyāmo yuvā lohitākṣaḥ siṃhaskandho mahābhujaḥ nakulo glaha eko me yac caitat svagataṃ dhanam 12 [ṣ] priyas te nakulo rājan rājaputro yudhiṣṭhira asmākaṃ dhanatāṃ prāpto bhūyas tvaṃ kena dīvyasi 13 [v] evam uktvā tu śakunis tān akṣān pratyapadyata jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 14 [y] ayaṃ dharmān sahadevo 'nuśāsti; loke hy asmin paṇḍitākhyāṃ gataś ca anarhatā rājaputreṇa tena; tvayā dīvyāmy apriyavat priyeṇa 15 [v] etac chrutvā vyavasito nikṛtiṃ samupāśritaḥ jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 16 [ṣ] mādrīputrau priyau rājaṃs tavemau vijitau mayā garīyāṃsau tu te manye bhīmasenadhanaṃjayau 17 [y] adharmaṃ carase nūnaṃ yo nāvekṣasi vai nayam yo naḥ sumanasāṃ mūḍha vibhedaṃ kartum icchasi 18 [ṣ] garte mattaḥ prapatati pramattaḥ sthāṇum ṛcchati jyeṣṭho rājan variṣṭho 'si namas te bharatarṣabha 19 svapne na tāni paśyanti jāgrato vā yudhiṣṭhira kitavā yāni dīvyantaḥ pralapanty utkaṭā iva 20 [y] yo naḥ saṃkhye naur iva pāranetā; jetā ripūṇāṃ rājaputras tarasvī anarhatā lokavīreṇa tena; dīvyāmy ahaṃ śakune phalgunena 21 [v] etac chrutvā vyavasito nikṛtiṃ samupāśritaḥ jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 22 [ṣ] ayaṃ mayā pāṇḍavānāṃ dhanurdharaḥ; parājitaḥ pāṇḍavaḥ savyasācī bhīmena rājan dayitena dīvya; yat kaivavyaṃ pāṇḍava te 'vaśiṣṭam 23 [y] yo no netā yo yudhāṃ naḥ praṇetā; yathā vajrī dānava śatrur ekaḥ tiryak prekṣī saṃhatabhrūr mahātmā; siṃhaskandho yaś ca sadātyamarṣī 24 balena tulyo yasya pumān na vidyate; gadā bhṛtām agrya ihāri mardanaḥ anarhatā rājaputreṇa tena; dīvyāmy ahaṃ bhīmasenena rājan 25 [v] etac chrutvā vyavasito nikṛtiṃ samupāśritaḥ jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 26 [ṣ] bahu vittaṃ parājaiṣīr bhrātṝṃś ca sahayadvipān ācakṣva vittaṃ kaunteya yadi te 'sty aparājitam 27 [y] ahaṃ viśiṣṭaḥ sarveṣāṃ bhrātṝṇāṃ dayitas tathā kuryāmas te jitāḥ karma svayam ātmany upaplave 28 [v] etac chrutvā vyavasito nikṛtiṃ samupāśritaḥ jitam ity eva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata 29 [ṣ] etat pāpiṣṭham akaror yad ātmānaṃ parājitaḥ śiṣṭe sati dhane rājan pāpa ātmaparājayaḥ 30 [v] evam uktvā matākṣas tān glahe sarvān avasthitān parājayal lokavīrān ākṣepeṇa pṛthak pṛthak 31 [ṣ] asti vai te priyā devī glaha eko 'parājitaḥ paṇasva kṛṣṇāṃ pāñcālīṃ tayātmānaṃ punar jaya 32 [y] naiva hrasvā na mahatī nātikṛṣṇā na rohiṇī sarāga raktanetrā ca tayā dīvyāmy ahaṃ tvayā 33 śāradotpala patrākṣyā śāradotpala gandhayā śāradotpala sevinyā rūpeṇa śrīsamānayā 34 tathaiva syād ānṛśaṃsyāt tathā syād rūpasaṃpadā tathā syāc chīla saṃpattyā yām icchet puruṣaḥ striyam 35 caramaṃ saṃviśati yā prathamaṃ pratibudhyate ā gopālāvi pālebhyaḥ sarvaṃ veda kṛtākṛtam 36 ābhāti padmavad vaktraṃ sasvedaṃ mallikeva ca vedīmadhyā dīrghakeśī tāmrākṣī nātiromaśā 37 tayaivaṃ vidhayā rājan pāñcālyāhaṃ sumadhyayā glahaṃ dīvyāmi cārv aṅgyā draupadyā hanta saubala 38 [v] evam ukte tu vacane dharmarājena bhārata dhig dhig ity eva vṛddhānāṃ sabhyānāṃ niḥsṛtā giraḥ 39 cukṣubhe sā sabhā rājan rājñāṃ saṃjajñire kathāḥ bhīṣmadroṇakṛpādīnāṃ svedaś ca samajāyata 40 śiro gṛhītvā viduro gatasattva ivābhavat āste dhyāyann adho vaktro niḥśvasan pannago yathā 41 dhṛtarāṣṭras tu saṃhṛṣṭaḥ paryapṛcchat punaḥ punaḥ kiṃ jitaṃ kiṃ jitam iti hy ākāraṃ nābhyalakṣata 42 jaharṣa karṇo 'tibhṛśaṃ saha duḥśāsanādibhiḥ itareṣāṃ tu sabhyānāṃ netrebhyaḥ prāpataj jalam 43 saubalas tv avicāryaiva jitakāśī madotkaṭaḥ jitam ity eva tān akṣān punar evānvapadyata |