|
1
[ज] कदितं वै समासेन तवया सर्वं थविजॊत्तम महाभारतम आख्यानं कुरूणां चरितं महत 2 कदां तव अनघ चित्रार्दाम इमां कदयति तवयि विस्तर शरवणे जातं कौतूहलम अतीव मे 3 स भवान विस्तरेणेमां पुनर आख्यातुम अर्हति न हि तृप्यामि पूर्वेषां शृण्वानश चरितं महत 4 न तत कारणम अल्पं हि धर्मज्ञा यत्र पाण्डवाः अवध्यान सर्वशॊ जघ्नुः परशस्यन्ते च मानवैः 5 किमर्दं ते नरव्याघ्राः शक्ताः सन्तॊ हय अनागसः परयुज्यमानान संक्लेशान कषान्तवन्तॊ थुरात्मनाम 6 कदं नागायुत पराणॊ बाहुशाली वृकॊथरः परिक्लिश्यन्न अपि करॊधं धृतवान वै थविजॊत्तम 7 कदं सा थरौपथी कृष्णा कलिश्यमाना थुरात्मभिः शक्ता सती धार्तराष्ट्रान नाथहथ घॊरचक्षुषा 8 कदं वयतिक्रमन थयूते पार्दौ माथ्री सुतौ तदा अनुव्रजन नरव्याघ्रं वञ्च्यमानं थुरात्मभिः 9 कदं धर्मभृतां शरेष्ठः सुतॊ धर्मस्य धर्मवित अनर्हः परमं कलेशं सॊढवान स युधिष्ठिरः 10 कदं च बहुलाः सेनाः पाण्डवः कृष्णसारदिः अस्यन्न एकॊ ऽनयत सर्वाः पितृलॊकं धनंजयः 11 एतथ आचक्ष्व मे सर्वं यदावृत्तं तपॊधन यथ यच च कृतवन्तस ते तत्र तत्र महारदाः 12 [व] महर्षेः सर्वलॊकेषु पूजितस्य महात्मनः परवक्ष्यामि मतं कृत्स्नं वयासस्यामित तेजसः 13 इथं शतसहस्रं हि शलॊकानां पुण्यकर्मणाम सत्यवत्य आत्मजेनेह वयाख्यातम अमितौजसा 14 य इथं शरावयेथ विथ्वान यश चेथं शृणुयान नरः ते बरह्मणः सदानम एत्य पराप्नुयुर थेवतुल्यताम 15 इथं हि वेथैः समितं पवित्रम अपि चॊत्तमम शराव्याणाम उत्तमं चेथं पुराणम ऋषिसंस्तुतम 16 अस्मिन्न अर्दश च धर्मश च निखिलेनॊपथिश्यते इतिहासे महापुण्ये बुथ्धिश च परिनैष्ठिकी 17 अक्षुथ्रान थानशीलांश च सत्यशीलान अनास्तिकान कार्ष्णं वेथम इथं विथ्वाञ शरावयित्वार्दम अश्नुते 18 भरूण हत्या कृतं चापि पापं जह्याथ असंशयम इतिहासम इमं शरुत्वा पुरुषॊ ऽपि सुथारुणः 19 जयॊ नामेतिहासॊ ऽयं शरॊतव्यॊ विजिगीषुणा महीं विजयते सर्वां शत्रूंश चापि पराजयेत 20 इथं पुंसवनं शरेष्ठम इथं सवस्त्य अयनं महत महिषी युवराजाभ्यां शरॊतव्यं बहुशस तदा 21 अर्दशास्त्रम इथं पुण्यं धर्मशास्त्रम इथं परम मॊक्षशास्त्रम इथं परॊक्तं वयासेनामित बुथ्धिना 22 संप्रत्याचक्षते चैव आख्यास्यन्ति तदापरे पुत्राः शुश्रूषवः सन्ति परेष्याश च परियकारिणः 23 शरीरेण कृतं पापं वाचा च मनसैव च सर्वं तत तयजति कषिप्रम इथं शृण्वन नरः सथा 24 भारतानां महज जन्म शृण्वताम अनसूयताम नास्ति वयाधिभयं तेषां परलॊकभयं कुतः 25 धन्यं यशस्यम आयुष्यं सवर्ग्यं पुण्यं तदैव च कृष्णथ्वैपायनेनेथं कृतं पुण्यचिकीर्षुणा 26 कीर्तिं परदयता लॊके पाण्डवानां महात्मनाम अन्येषां कषत्रियाणां च भूरि थरविण तेजसाम 27 यदा समुथ्रॊ भगवान यदा च हिमवान गिरिः खयाताव उभौ रत्ननिधी तदा भारतम उच्यते 28 य इथं शरावयेथ विथ्वान बराह्मणान इह पर्वसु धूतपाप्मा जितस्वर्गॊ बरह्मभूयं स गच्छति 29 यश चेथं शरावयेच छराथ्धे बराह्मणान पाथम अन्ततः अक्षय्यं तस्य तच छराथ्धम उपतिष्ठेत पितॄन अपि 30 अह्ना यथ एनश चाज्ञानात परकरॊति नरश चरन तन महाभारताख्यानं शरुत्वैव परविलीयते 31 भारतानां महज जन्म महाभारतम उच्यते निरुक्तम अस्य यॊ वेथ सर्वपापैर परमुच्यते 32 तरिभिर वर्षैः सथॊत्दायी कृष्णथ्वैपायनॊ मुनिः महाभारतम आख्यानं कृतवान इथम उत्तमम 33 धर्मे चार्दे च कामे च मॊक्षे च भरतर्षभ यथ इहास्ति तथ अन्यत्र यन नेहास्ति न तत कव चित |
1
[j] kathitaṃ vai samāsena tvayā sarvaṃ dvijottama mahābhāratam ākhyānaṃ kurūṇāṃ caritaṃ mahat 2 kathāṃ tv anagha citrārthām imāṃ kathayati tvayi vistara śravaṇe jātaṃ kautūhalam atīva me 3 sa bhavān vistareṇemāṃ punar ākhyātum arhati na hi tṛpyāmi pūrveṣāṃ śṛṇvānaś caritaṃ mahat 4 na tat kāraṇam alpaṃ hi dharmajñā yatra pāṇḍavāḥ avadhyān sarvaśo jaghnuḥ praśasyante ca mānavaiḥ 5 kimarthaṃ te naravyāghrāḥ śaktāḥ santo hy anāgasaḥ prayujyamānān saṃkleśān kṣāntavanto durātmanām 6 kathaṃ nāgāyuta prāṇo bāhuśālī vṛkodaraḥ parikliśyann api krodhaṃ dhṛtavān vai dvijottama 7 kathaṃ sā draupadī kṛṣṇā kliśyamānā durātmabhiḥ śaktā satī dhārtarāṣṭrān nādahad ghoracakṣuṣā 8 kathaṃ vyatikraman dyūte pārthau mādrī sutau tathā anuvrajan naravyāghraṃ vañcyamānaṃ durātmabhiḥ 9 kathaṃ dharmabhṛtāṃ śreṣṭhaḥ suto dharmasya dharmavit anarhaḥ paramaṃ kleśaṃ soḍhavān sa yudhiṣṭhiraḥ 10 kathaṃ ca bahulāḥ senāḥ pāṇḍavaḥ kṛṣṇasārathiḥ asyann eko 'nayat sarvāḥ pitṛlokaṃ dhanaṃjayaḥ 11 etad ācakṣva me sarvaṃ yathāvṛttaṃ tapodhana yad yac ca kṛtavantas te tatra tatra mahārathāḥ 12 [v] maharṣeḥ sarvalokeṣu pūjitasya mahātmanaḥ pravakṣyāmi mataṃ kṛtsnaṃ vyāsasyāmita tejasaḥ 13 idaṃ śatasahasraṃ hi ślokānāṃ puṇyakarmaṇām satyavaty ātmajeneha vyākhyātam amitaujasā 14 ya idaṃ śrāvayed vidvān yaś cedaṃ śṛṇuyān naraḥ te brahmaṇaḥ sthānam etya prāpnuyur devatulyatām 15 idaṃ hi vedaiḥ samitaṃ pavitram api cottamam śrāvyāṇām uttamaṃ cedaṃ purāṇam ṛṣisaṃstutam 16 asminn arthaś ca dharmaś ca nikhilenopadiśyate itihāse mahāpuṇye buddhiś ca parinaiṣṭhikī 17 akṣudrān dānaśīlāṃś ca satyaśīlān anāstikān kārṣṇaṃ vedam idaṃ vidvāñ śrāvayitvārtham aśnute 18 bhrūṇa hatyā kṛtaṃ cāpi pāpaṃ jahyād asaṃśayam itihāsam imaṃ śrutvā puruṣo 'pi sudāruṇaḥ 19 jayo nāmetihāso 'yaṃ śrotavyo vijigīṣuṇā mahīṃ vijayate sarvāṃ śatrūṃś cāpi parājayet 20 idaṃ puṃsavanaṃ śreṣṭham idaṃ svasty ayanaṃ mahat mahiṣī yuvarājābhyāṃ śrotavyaṃ bahuśas tathā 21 arthaśāstram idaṃ puṇyaṃ dharmaśāstram idaṃ param mokṣaśāstram idaṃ proktaṃ vyāsenāmita buddhinā 22 saṃpratyācakṣate caiva ākhyāsyanti tathāpare putrāḥ śuśrūṣavaḥ santi preṣyāś ca priyakāriṇaḥ 23 śarīreṇa kṛtaṃ pāpaṃ vācā ca manasaiva ca sarvaṃ tat tyajati kṣipram idaṃ śṛṇvan naraḥ sadā 24 bhāratānāṃ mahaj janma śṛṇvatām anasūyatām nāsti vyādhibhayaṃ teṣāṃ paralokabhayaṃ kutaḥ 25 dhanyaṃ yaśasyam āyuṣyaṃ svargyaṃ puṇyaṃ tathaiva ca kṛṣṇadvaipāyanenedaṃ kṛtaṃ puṇyacikīrṣuṇā 26 kīrtiṃ prathayatā loke pāṇḍavānāṃ mahātmanām anyeṣāṃ kṣatriyāṇāṃ ca bhūri draviṇa tejasām 27 yathā samudro bhagavān yathā ca himavān giriḥ khyātāv ubhau ratnanidhī tathā bhāratam ucyate 28 ya idaṃ śrāvayed vidvān brāhmaṇān iha parvasu dhūtapāpmā jitasvargo brahmabhūyaṃ sa gacchati 29 yaś cedaṃ śrāvayec chrāddhe brāhmaṇān pādam antataḥ akṣayyaṃ tasya tac chrāddham upatiṣṭhet pitṝn api 30 ahnā yad enaś cājñānāt prakaroti naraś caran tan mahābhāratākhyānaṃ śrutvaiva pravilīyate 31 bhāratānāṃ mahaj janma mahābhāratam ucyate niruktam asya yo veda sarvapāpair pramucyate 32 tribhir varṣaiḥ sadotthāyī kṛṣṇadvaipāyano muniḥ mahābhāratam ākhyānaṃ kṛtavān idam uttamam 33 dharme cārthe ca kāme ca mokṣe ca bharatarṣabha yad ihāsti tad anyatra yan nehāsti na tat kva cit |